Pictoright en de makers

Tijdens de EK atletiek in Apeldoorn ontving de NSP – net als vele anderen –dagelijks een e-mail van organisator European Athletics. Mooie atletiekfoto’s, gemaakt door professionele fotografen, gratis aangeboden. “Photos from our media selection for editorial, non-commercial use across your digital channels. Please ensure that photo credits are always mentioned”, luidde de wervende tekst.

Het is wéér een teken dat de fotografie verandert – en niet ten goede. De fotografen hebben te maken met dalende opbrengsten en toegenomen concurrentie. De concentratie van fotopersbureaus, de bundeling en fusies van uitgevers, het leidt tot steeds minder afzetmogelijkheden. En toegegeven: het beeld is dankzij de digitale snelwegen overal en á la minute beschikbaar. Zie in die overvolle markt nog maar eens een boterham te verdienen…

Een van de weinige financiële extraatjes voor de fotografen, soms optellend tot een dertiende maand, een nieuwe laptop of vakantie, is de regelmatige uitkering van auteursrechtenorganisatie Pictoright. Deze zogenoemde collectieve beheersorganisatie int de auteursrechten namens rechthebbenden. Vergelijk het met BumaStemra. In dit geval gaat het om plaatsingen in bijvoorbeeld kranten, tijdschriften, boeken en op televisie. Fotografen krijgen een kleine vergoeding voor hergebruik, die zij kunnen claimen bij Pictoright.

Helaas…

Een deel van de fotografen is de afgelopen jaren in de kennelijke veronderstelling geweest dat hun opdrachtgever(s), vaak een fotopersbureau, deze vergoeding collectief zou claimen en vervolgens – na aftrek van administratiekosten - zou uitkeren aan de beeldmakers. Helaas….

Er is op dit terrein de afgelopen jaren veel misgegaan. Enkele fotopersbureaus (de goede nadrukkelijk niet te na gesproken!) claimden wel jaarlijks tienduizenden en soms honderdduizenden euro’s aan auteursrechten bij Pictoright , maar verzuimden die bedragen ook aan de makers uit te keren. Soms onder het verzinsel dat de beelden waren afgekocht, wat in het geval van auteursrechten niet kan en mag – tenzij nadrukkelijk anders is afgesproken. Enkele bureaus zijn daarop door fotografen aangesproken, maar het verschuldigde geld hebben zij ondanks herhaaldelijk aandringen niet ontvangen.

De NSP heeft met een van die bureaus een gesprek gevoerd en aangedrongen op overleg met de gedupeerde fotografen, maar dat nuttige advies is in de wind geslagen. Sterker nog: aan enkele fotografen zijn nu contracten voorgelegd waarin afstand wordt gedaan van die rechtmatige auteursrechten. Dat betekent nóg minder inkomsten.

Worsteling

De afgelopen maanden ben ik in contact gekomen met een groeiend aantal fotografen die allemaal worstelen met de vraag hoe zij het geld kunnen ontvangen waarop zij recht hebben. De opdrachtgever onder druk zetten blijkt in veel gevallen niet te werken, want anders raak je opdrachten kwijt, zo is de gedachte.

Enkele fotografen zijn al jaren bezig met Pictoright, maar zijn op een muur gestoten. De rechtenorganisatie verwees de claimanten terug naar de opdrachtgever(s), die immers namens hen de auteursrechten collectief hadden geclaimd én ontvangen.

Sommigen hebben van Pictoright inmiddels een opgave gekregen van de aantallen geclaimde foto’s, door wie de claims zijn ingediend en om welke bedragen het gaat. Bij een enkeling zijn de schellen van de ogen gevallen. Zo is er een bureau, dat ook nauw verweren is met een ander fotopersbureau, dat volgens een fotograaf foto’s namens hem heeft geclaimd zonder daarvoor ooit opdrachten te hebben uitgevoerd. Hij heeft zelfs geen enkele relatie met dat bureau. Een andere fotograaf meldt dat datzelfde bureau ook onrechtmatig foto’s heeft geclaimd, zelfs exclusieve beelden die op televisie zijn getoond en hij nooit aan derden heeft verkocht. Het fotopersbureau in kwestie heeft volgens deze fotograaf de beelden ten onrechte op zijn naam geclaimd en het geld geïncasseerd – en ook niet uitbetaald.

Gesprek

Het zijn voorbeelden van misstanden die – ondanks een gesprek hierover met Pictoright in oktober vorig jaar – niet zijn opgelost en tot dusver evenmin tot een voor fotografen aanvaardbare oplossing hebben geleid. Inmiddels zwelt het aantal gedupeerden aan en bereiden enkelen een collectieve juridische actie voor, indien dat nodig mocht zijn.

Beklag namens de NSP en van de zijde van sportfotografen bij Pictoright heeft geleid tot een standaardmail aan alle betrokkenen. Namens de NSP heb ik gevraagd of Pictoright zich ervan vergewist heeft dat de uitgekeerde auteursrechten ook daadwerkelijk aan de rechthebbenden zijn uitgekeerd. En of de betrokken fotopersbureaus wel schriftelijke toestemming hadden om namens de fotografen de auteursrechten te claimen. Dit alles  in het kader van de wettelijke zorgplicht. Het antwoord heb ik (nog) niet gekregen.

Dit zat er vorige week in mijn mailbox:  “Van diverse fotografen hebben we berichten en/of verzoeken om informatie ontvangen met betrekking tot fotobureaus. Ook van u hebben we een mail ontvangen. We zijn ons aan het beraden en kunnen op dit moment geen verdere informatie verstrekken en op verzoeken ingaan. Wel willen u laten weten dat we er druk mee bezig zijn. We zullen er bij u in een later stadium op terugkomen.”

Mailcontact met een van de bestuursleden leverde het volgende antwoord op:  

“Ik sluit mij aan bij de inhoud van de door Pictoright gestuurde mail. Het heeft nu ook de volledige aandacht binnen het bestuur van de CBO Pictoright.”

Dat lijkt een mooie toezegging en een teken van besef dat dit spoedig moet worden opgelost. Maar het geduld van de betrokken fotografen – sommigen zijn al drie jaar bezig -  is wel op. Onrechtmatig handelen moet worden aangepakt en de beeldmakers moeten eerlijk worden betaald. Dat zou een auteursrechtenorganisatie toch moeten weten.

Gerard den Elt,

algemeen secretaris NSP

 

Naschrift: bewust zijn geen namen genoemd van de betrokken fotopersbureaus. Wie de schoen past, trekke hem aan.   

NASCHRIFT 2: Heden viel aan het einde van xde middag nog een mail in de bus, die ik omwille van de transparantie hier deel: 

"In aanvulling op ons bericht van 13 maart 2025, waarin wij u hebben laten weten dat wij ons momenteel aan het beraden zijn, willen wij u nog laten weten dat uw verzoek voor Pictoright aanleiding is om nader onderzoek te doen, waarbij wij mogelijk contact opnemen met het fotobureau in kwestie rondom uw casus. Dit brengt mee dat het fotobureau in kwestie op de hoogte zal zijn van uw bezwaren rondom de uitkering van Pictoright aan het bureau. Voor de volledigheid stellen wij u hiervan op de hoogte.

Wij denken dat er al met al nog enige tijd gemoeid zal zijn met het onderzoek naar uw casus. Wij hopen dat u hiervoor begrip kunt opbrengen."